Yelpazeli Papağan (Deroptyus Accipitrinus)
Alt Türleri
- Deroptyus accipitrinus accipitrinus(Linnaeus, 1758)
- Deroptyus accipitrinus fuscifrons(Hellmayr, 1905)
Yaşam Alanları
Deroptyus Accipitrinus Accipitrinus Yaşam Alanı
Güneydoğu Venezuella, Guayana sınırı bölgesi, Fransız Guaiana; surinam, Brezilya, Amazonların kuzeyinden Kolombiya’ya kadar uzanan bölgeler, Ekvator ve Peru sınırı bölgeleridir.
Deroptyus accipitrinus fuscifrons Yaşam Alanı
Doğu Brezilya ve Amazonların Güney Bölgeleridir.
Amazon bölgesinin aydınlık derin yağmur ormanları alanlarında konaklarlar. 300 – 400 metre yüksek alanlarda görülmeleri çok nadirdir. Daha çok alçak kısımları tercih ederler. Aydınlık alanlar, sık ağaçlı ve palmiye alanlarının en çok bulundukları yaşam alanlarıdır. Bazı zamanlarda yarı açık ağaçlı bölgeleri de seçtikleri olur. Fakat bu kuşlara çoğunlukla suya yakın bölgeler de rastlamak mümkündür. Tür olarak akut bir tehlike tam anlamıyla söz konusu olmasa bile son 10 yılda tespit edildiğine göre tür gelişiminde %30 azalmalar başlamıştır. Bu azalmanın başlıca nedeni arasında kaça yakalanmaları ve satışları dışında en büyük pay amazon bölgesindeki; ağaçların kereste amaçlı kesilmesidir.
Sosyal gruplar halinde yaşar. Bu gruplar bazen 10 çiften bazen de 20 çift kuştan oluşmaktadır.
Genel anatomik yapıları nedeniyle çok iyi uçucular değildirler. Özellikle de kendi türleri dışında diğer papağan türleri ile aynı bölgeyi paylaşmaktan hoşlanmayan türlerdir.
Yelpazeli Papağan Genel Özellikleri
Esas papağanlar familyasından sayılan yelpazeli papağan alt familya olarak Yeni Dünya papağanları grubuna girmektedir. Mevcut 2 alt türü ile kendi türünün tek temsilcisidir. Bazı sistemciler onları amazonlar ve Triclaria(Mavi Karınlı Papağanlar) grubunda saysalarda diğer papağanlarla arasında tam anlamıyla akrabalık, ırk benzerlikleri kesinleştirilmemiştir. Onları bahsedilen Yeni Dünya papağanları familyasından ayıran en büyük özellikleri ise korktuklarında, strese girdiklerinde, sinirlendiklerinde ya da tedirgin olduklarında enselerinde açılan yelpaze şeklini alan tüyleridir.
Yaklaşık olarak uzunlukları 32 – 35 cm arasında ve ağırlıkları ise 270 – 300 gr. arasında olur.
Üst ve kanat tüyleri yeşil tondadır. Kanat uçları ise siyah renkte olur. Amazonlardan daha uzun olan kuyruk tüylerinin üst kısmı yine yeşil olur. Alt kısmı ise kızıl – kahve bir tondadır. Aynı şekilde göğüs tüyleri de yine kızıl ve kahve tondadır. Hafif bir mavimsi yansıması vardır. Bacak üstü tüyleride yine yeşil renkte olur. Üst kafa kısmı ve alına kadar olan tüyler beyazımsı ve grimsi tonlardadır. Kafasının yan kısmındaki tüyler her ne kadar kahve ton görünse de içinde beyazımsı hatlar vardır. Gözlerinin çevresinde bulunan tüysüz bölgeler ise kahve, gri – kahve tonları arasındadır. Ense kısmında bulunan yelpaze tüyleri ise yine kızıl kahve tonunda olup mavimsi bir ton yansıması yapar. Gaga tonu koyu kahve – gri ve ayakları da kahve – gri tondadır. Göz irisi ise sarımsı bir tonda olur. Erkek ve dişi arasında tanımlanabilir bir renk farkı mevcut değildir. Ama mevcut iki tür arasında kafa kısmından bakıldığında ayırt edici bir özellik vardır. Deroptyus accipitrinus fuscifrons aynı zamanda kırmızı kafa diye de bilinir. Zira bu türün kafa kısmındaki tüylerin rengi(ense ve alın dahil) koyu kırmızı olur. İçinde yine belirgin beyaz hatlar vardır.
Yelpazeli Papağan Beslenme Şekilleri
Tam anlamıyla vejeteryan türlerdir. Beslenmelerin ana öğeleri fındık, fıstık türleri, tohumlar, yapraklar, goncalar, meyveler ve böğürtlengiller oluşturur. En çok sevdikleri de özellikle palmiye meyveleridir(Inaja Tucuma’nın ki gibi yağ oranı yüksek olanlardır). Mineral ihtiyaçlarını ise balçık, kil yalayarak giderirler. Yem arayışına sadece gündüzleri ve sadece gruplar halinde çıkarlar.
Üreme Şekilleri ve Kuluçka Dönemleri
Doğal yaşam alanlarında eşleşme ve kuluçka dönemleri Aralık – Ocak ayları arasında olur. Ama nadiren de olsa şubata da sarkar bu süre. Ölü ağaç kovuklarında yuva yapıp yumurtlarlar. Dişi kuluçka sürecinde tek başına olur erkek ise yuva yakınında izlemeye geçer. Bu süreç de dişinin de beslenmesi ile ilgilenir.. Dişiler kuluçkada her seferinde 2 – 4 arasında yumurta bırakır. Kuluçka süresi 25 – 27 gün arasındadır. Yavrular tüysüz ve kör olarak çıkarlar yumurtadan ve uzun süre anne babadan ortak beslenirler. Yaklaşık 9 hafta içinde ise tüylenmiş olurlar. Ama yuvadan ayrılmaları yaklaşık 70 – 80 gün sürer.
Bu türün yaşam süreleri esaret altında 40 yıl doğal alanları da ise daha uzun kabul ediliyor.
Yelpazeli Papağan Evcil Olarak Bakımları
Bu türe bakmaya karar verdiğiniz de bilmeniz gereken en önemli konu evde başka bir tür papağan beslememeniz gerektiğidir. Zira genel yapıları gereği diğer papağanlarla bir arada yaşamayı sevmezler. Bu anlamda sosyalleşmemiş türlerdirler.
Suyu ve sık sık yıkanmayı seven bir tür olduğundan onları barındırdığınız da düzenli banyo imkanı sunmanız şarttır. Çok yksek olmasa da yine de çevreyi rahatsız edecek düzeyde sesleri vardır. Daima aktif olmayı seven ve oyuncu kuşlardır. Doğal ortamdan kaçak yakalanmışlardır. Maalesef sıkça tedavisi imkansız bir düzeyde tüy yolma ve psikolojik bozukluklar görülür. Eğer üretimden alma şansını yakalarsanız çabuk evcilleşen ve kolay öğrenen türe sahip olursunuz. Fakat özellikle dikkat edilmesi gereken en önemli konu eşleşme döneminde saldırgan olduklarıdır. Bu dönemde dikkat edilmez ve gereksiz rahatsızlıklar yaşarlarsa sahiplerine karşı ciddi yaralanmalara sebep olacak derecede saldırganlaşırlar.
Bir de kemirme güdüsü gelişmiş türler olduğundan bu ihtiyaçları da düzenli olarak gün içinde karşılanmalıdır.
Kafes hayatına ve tek beslenmeye pek uygun değildirler. Genelde tavsiye edilen eşli olarak ve geniş salma tipi kafeslerde bakılmalıdır. Özellikle dış mekan salması yapacaksınız bunu mutlaka(en az kuş sayısı) 3m x 1,5 m x 2 m; ölçülerinde yapmalısınız. Kaçak yakalanmışların ısı derecesi 25C altına düşmeyecek şekilde barındırılmış olmasını dikkat ederek yapmalısınız. Normla üretimden aldığınız kuşları ise dış salmalarda 15C’nin altına düşmeyecek şekilde barındırma şansınız olur. Ama salma içinde uyuma kutuları olması şarttır. Eğer aynı salmada başka bir kuş türü daha bulunacaksa bunu asla tavsiye etmiyoruz. Fakat yapılması mecburi ise de içeride kuşların birbirlerini görmeyecek şekilde bir düzenek oluşturmak gerekir. Aksi takdirde Yelpaze Papağanları çok sorun yaşarsınız.
