Lori Papağanları

Genel olarak tüm papağan sınıflarını ve bunlara bağlı alt sınıfları incelediğimizde, loriler büyük oranda dikkat çeken gruptur. Genel tanımla loriler, Papağan ailesi içinde çok özel bir gruba dâhildirler. Daha farklı olan anatomik yapıları ve de buna bağlı olarak beslenme şekilleri nedeniyle, araştırmacılar tarafından erken dönemlerde papağansılar takımı içerisinde ayrı familya olarak belirtilmiştir. Yalnız eskiden olduğu gibi bu gün bile, türle tam anlamıyla ilgisi olmadığı halde anatomik ve benzer özelliklerden  dolayı bu familyaya dâhil edilen papağanlar olmaktadır. Örnek olarak, Homberger(1980) ve Smith(1975)’e göre bu gruba benzer anatomik özelliklerden dolayı Lathamus ve Psittaculirostis dâhil edilmiştir. Bu bahsi geçen türlerin aslında gerçek lorilerle çok daha farklı soy geçmişi vardır. Eskiden Kea (Brockhaus 1906) da, fırça dilli olmasından dolayı lori familyasına dâhil edilmiştir. Bunlar çok detaylı ve halen daha araştırmacılar tarafından bazı görüş farklılıkları içeren konular arasında yer almaktadır.

Araştırmacıların ortak belirlemiş oldukları Lori cinsleri toplamda 12 ana cins 56 alt türlerinden oluşmaktadır.

Anatomik yapıları genel olarak diğer papağan türleri ile aynıdır. Yalnız bunlarda özel olan ve dikkat çeken nokta, değişik formda olan dil yapılarıdır. Bu dilleri de zaten beslenme şekilleri olan meyve özlü çiçeklerin polenleri ile uyumludur. Sıvı ve yumuşak yemleri yiyerek tüketebilmeleri için sanki özel tasarlanmış bu dil yapısı dıştan bakıldığında bir fırçayı andırır. Dilin üst kısmında, besinlerine uzandıklarında dikey konuma gelen ufak papiller vardır. Fırça dilli tabiri de buradan gelmektedir.

Yaşam Alanları:

Avusturalya, Endonezya(Sulawesi gibi), Sundai adaları, Molukken, Filipinler(Mindanao gibi) yeni gine de doğu da Celebes’den batıdaki Marquesas adalarına kadar yayılır. Kuzeyde olan türler Karolinen adalar grubunu kaplarken, güney bölgelerde tazmanya adaların da barınırlar.

Bu türün çokça bulunmasının bir nedeni de, bazılarının insanlardan daha izole olan pasifik ada grublarında(Salomonen, Melanesien, Mikronesien, Polynesien vb.) yaşamasıdır. Ama bazı türlerde özellikle bahar aylarında insanların yerleşim alanlarına yakın olan bölgeleri, meyve ekim alanlarını, park ve bahçeleri tercih ederler. Bu türlerin ortak özelliği ağaç tepeleri ve ağaçlarda yaşamalarıdır. Çok nadir olarak yere inerler. Özellikle yağmur ormanlarında, palmiye alanlarında, bazıları da açık çalılıklı bölge ve savanlarda bulunurlar.

Güzel bir uyum içinde sorunsuz olarak yaşayan türlerdir. Bazıları çoğu zaman 100 aşkın çiften oluşan gruplar halinde bir arada barınırlar. Büyük gruplar halinde yem arayışları için bir bölgeden diğerine uçarlar. Bu uçuşları çıkardıkları yüksek seslerden meydana gelen gürültülerin nedeni ile hemen fark edilirler. Yalnız bir çok Lori Papağan türünün nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıyadır.

Lori Papağanlarının Genel Tanımı

Loriler ufak ve orta büyüklükte olan papağanlardır. En belirgin özellikleri, göz alıcı güzellikte ve çok renkli olmalarıdır. Çok az sayıda tek ve sınırlı renkte siyah, yeşil ve kırmızı olanları saymasak, bu papağanlarda kırmızı, yeşil, mavi, ve sarı renkler tüylerinde içinde uygun harika bir görüntü oluşturur.

Ebat olarak 12 – 43 santimetre arasında değişen birçok türü vardır. Charmosyna denilen türde, lorilerin içinde en küçük sayılan Charmosyna Wilhelminae (Ebatı 13 cm) ve en büyüğü olarak geçen Charmosyna Papou(Ebatı 42 cm) bir arada bulunur. Genel gövde yapıları çok sıkıdır(Trichoglossus türü hariç).Kuyruk tüyleri uzun yada orta uzunlukta olur. Ucu yuvarlak olanlar olduğu gibi ucu katlı şekilde sivrilenler de vardır. Gaga şekilleri bayağı ince ve kenarlardan  sıkıca kapatılmış gibidir. Üst gagalarında amazon papağanlarında  olduğu gibi bir dışa çıkıklık yoktur. Tohumları öğütmeye yarayan eğe kertikleri, neredeyse gelişmemiş gibidir. Bu nedenle beslenmelerinde çok az miktarda tohum verilir.

Dıştan bakıldığında az sayıda tüylerdeki renk farklılıkları olanlar dışında cinsiyet ayrımı yapmak lorilerde de genel anlamda imkansızdır.

Üremesi

Bulundukları bölgelerin coğrafi yapısına göre değişim göstermektedir. Yuvalarını birçok papağan türünde olduğu gibi loriler de, ağaç kavuklarında ki oyuklarda bazen de en yüksek ağaç tepelerinde yaparlar. İçlerinden bazıları, ölü sütun şeklinde olan ağaç kovuklarını(Böcekler tarafından işlenip oyulmuş olanları) seçerler.

Kuluçka için seçtikleri kovukların içini, yuva hzırlığı sırasında oluşan kalın bir tabaka ince ağaç kıymıkları ve rendesiyle döşerler. Lorilerin ebatları ufak olan türleri kuluçka zamanında 4 – 6 adet arasında yumurta bırakır. Büyük türler genelde 2 adet yumurta yaparlar.

Kuluçka süresi de yine türe göre değişir. Ortalama olarak 18 – 26 gün arasındadır.

Yumurtadan yeni çıkan yavruların üzerinde uzun bebek(Beyaz veya sarı renkte) tüyleri olur. Yavrular yuvadan türe göre değişmekle birlikte yaklaşık 8 – 12 hafta içinde uçmaya başlar. Yalnız Glossopsitta cinsinde yavrular 6 hafta, hatta bazen daha da erken sürede yuvadan uçarlar.

Kafes ortamında birçok türün üretimi artık başarıyla yapılmaktadır. Özellikle üreticiler tarafından en çok talep edilen ve bildik olan türlerin üretiminin, doğru şartlar hazırlanırsa, oldukça kolay olduğu söylenmektedir.

Beslenme Şekilleri:

Lorilerin ana besinleri çiçeklerin polenlerinden oluşsa da, meyve özleri(meyve nektarı) ve sulu yumuşak meyveleri de, severek tüketirler. Dil üstünde ki özel doku sayesinde(Onlara özellik sağlayan diğer papağansılardan farklı dil yapılarıdır) zaten daha çok meyve özlü çiçeklerin polenleri ile beslenirler. Bu yumuşak ve sıvı yemleri yiyip tüketebilmeleri için, dillerini yemin içine(çiçek, meyve vs.) soktuklarında dil ucundaki bu papiller aynen bir sünger gibi burada mevcut olan nektarı emer.  Dili geri çektiklerinde bu sıvıda direk olarak alınmış olur. Bu arada alınan besin içeriye doğru çekildiğinde sıkıştırılıp preslenir ve yutulacak bir şekle getirilir. Alınan polen nektarı kursakta kalır ve daha sonra orada sindirilir.

Bu bahsettiğimiz yumuşak gıda çok az miktarda tohumda tüketirler.

Hemen hemen her lori türü, ek besin olarak bir de böcek ve larva(böcek yumurtası) da yer. Kendi doğal yaşam alanlarında genelde Loriler meyve bahçeleri ve ekim alaları açısından zararlı türler olarak mimlenmiştir. Çiftçiler tarafından sevilmez her fırsatta avlanırlar.

Evcilde bir lori sahibi olmak beslenmesinden dolayı özellikle  de Avrupa’da artık sorun değildir. Öncesinde sahipleri için problem olan beslenme şekilleri yakın dönemlerde piyasada satılan ve bu türler hakkında bilgiler çoğaldıkça evde bile hazırlama kolaylığı olan yemlerin mevcudiyeti, bu işi bayağı kolaylaştırmıştır. Yurt dışında özel olarak satılan “Lori Çorbası” denilen yemlerle, lorilerinizi sağlıklı beslemeniz çok kolaylaştırılmıştır. Bu bahsi geçen yemi aldığınızda biraz su ile sıvı hale getirmeniz yeterlidir. İçine sık sık polenlerden, meyve parçalarından, dayanıklı tohumlardan, çimlenmiş tohumlardan, canlı yemlerden(böcek,örümcek vb) ve ucunda tomurcukları olan ağaç dallarından eklediğiniz, loriniz için yeterli olacaktır.

Ev ortamında loriler için besin değeri yüksek karışımlar oluşturabilirsiniz. Biraz pirinç ve buğday unu, irmik veya mısır(Un kıvamına yakın şekilde dövülmüş) kırıklarını su veya sütte iyice yumuşatıp kıvamlı bir püre haline getirip verebilirsiniz. Bu bahsi geçen püreye, haftada en az 2 kere bal, belli vitamin eklentilerini, üzüm şekeri ile beraber yem içinde bulunan kireç taşlarından da eklemek gerekir.

Bebekler için piyasada satılan püre seklinde meyveli, sebzeli kavanoz mamalar ve toz mamaları da, gönül rahatlığıyla Lorinizi beslerken kullanabilirsiniz. Ama her zaman mutlaka vermeniz gereken taze meyve  ve böğürtlengiller, üzüm gibi meyveler de, beslenme diyetinde olmalıdır. Papağanlar için uygun olan bisküvilerden, rendelenmiş havuç ve lapa şeklinde hazırlanmış pirinç içine ekleyeceğiniz taze çimlenmiş ay çekirdeği ve yulafı da(Yulaf ve benzeri her türlü tohumgiller olur) kullanabilirsiniz.

Yalnız şunun da altını çizerek belirtmek gerekir ki; lorilerin ne gaga yapıları, ne de midelerindeki sindirim özellikleri, tohum ağırlıklı bir beslenme şekline uygun değildir. Lori alacağınız zaman beslenmesinin  sizi bu grup dışında seçeceğiniz başka bir papağan türünden daha fazla uğraştıracağını da hesaplamak gerekir. Bir loriyi tohum, çekirdek gibi diğer papağan gruplarının yediği şekilde beslemeye alıştırdığınızda, bundan çok da sevinç duymamak gerekir. Çünkü kısa süre içinde neşesini kaybetmiş, tüyleri matlaşmış ve hastalık belirtileri göstermeye başlayan bir papağan sahibi olmuş olursunuz. Yanlış beslenme sonucu zaten loriniz çok uzun ömürlü de olmayıp kısa sürede muhtemelen de bağırsak sorunlarından kaynaklı başlayacak olan bir hastalıktan ölecektir.

Evcil olarak özellikle renkleri göz alıcıdır. Yabani bile yakalamış olsalar kolay uyum sağlayıp evcilleşebilmeleri açısından, hem kendi ülkesindeki yerliler tarafından, hem de dış ülkelerde türe olan ilgide artmıştır. bir çoğunda konuşma ve taklit yeteneği oldukça iyi gelişmiştir. Bu da elbette evcilde ki tercih edilme nedenlerine artı sağlar

Yukarıda detaylı şekilde bahsettiğimiz farklı beslenme şekillerinin size getireceği ek uğraşar dışında farklı dezavantajları da vardır. Bu şekilde beslenen  lori, doğal olarak sık ve yoğun dışkılama yapar. Kışın bir derece idare etse de yazın bu dışkı, barınağında koku olmasına neden olur. Bu dışkı kafes tabanında daha kısa sürede birikmesi nedeniyle, gün içinde bazen 2 – 3 kere kafes temizliği yapmayı da gerektirebilir. Sadece kafesinde değil ki; uçmayı ve sürekli aktif olmayı çok seven bu türe sahipseniz onu ya çok geniş oda tipi bir salmada, ya da yarı kapalı(Isı düzeyi daima en az 20 derecede olacak şekilde ayarlamış) bir salmada barındırmanız gerekir. Böyle olduğunda temizlenecek alanın da geniş olacağı ayrı bir mevzudur. Evde de serbest bıraktığınız da bir çok yerde yem artıklarının yanı sıra bu kıvamlı dışkıyı görmeniz kaçınılmazdır.

Çok aktif, meraklı, uçmayı seven bir türdür. Tüm bunlara ek olarak, yüksek seste ötüşleri vardır. Bir loriyi özellikle de evcilleştiğinde ilgisiz bırakmamak gerekir. Zira ilgi ihtiyacı yoğun bir türdür. Bunu sizden görmediğinde de bazen kesintisiz çığlıklar halinde, bazen de kulak delecek yükseklikte ötüşlerle sadece sizi değil muhtemelen yakın çevrede duyacak herkesi rahatsız edecektir. Eğer gürültüye alışık değilseniz ve buna uygun olmayan bir yerde oturuyorsanız, Lori beslemek sizin için problem olabilir. Doğal yaşamda bu bazen kesik, bazen sürekli olan yüksek ötüşlerle sürüdeki kuşların kendi aralarında iletişim kurmalarını sağlar.

Lori cinsi papağanlar, denize takın ülkelerde yaşayan tabiri yerindeyse ada papağanlarıdır. Belki de bundan dolayı loriler banyo yapmayı çok severler. Spreyleme yöntemi bir lorinin çok hoşuna gitmeyebilir. Kendisi onun için koyacağınız içinde rahat durabileceği fazla derin olmayan geniş su dolu bir kapta bu ihtiyacını gidermek ister. Bunu yaparken çok keyif alır ama etrafını da epeyi bir ıslatıp batırır.

Her papağan türü için geçerli olan kural loriler için de geçerlidir. İmkân varsa lütfen aldığınız da eşli olarak alın ve bu şekilde besleyin. Çünkü tek olmaktan ve sadece bir arkadaşla yaşamaktan loriler de diğer papağan türleri gibi çok mutlu olmayabilirler.