1. Neonatal dönem (0-3 ay): Yumurtadan çıkıp, yuvadan ayrılıncaya kadar olan dönemi
kapsar.
2. Neofital dönem (3-6 ay): Artık yuva dışında vakit geçirebilir. Yaşıtlarıyla birlikte tutularak, sosyal ilişkilerin gelişmesi sağlanır. Oyuncaklarla oynayabilir. Çeşitli yiyecekler tanıtılmaya başlanır.
3. Fledgling dönemi (6-12 ay): Gençlik döneminden önceki dönemdir. Uçmayı: ögrenmesine izin verilmelidir. Kanatların fiziksel gelişimi ile, alçalma ve yükselme teknikleri bu dönemde gelişir. Birey olarak kendine güvenmeyi öğrenir. Böylece insanlarla yaşayacağı sosyal ilişkinin temelleri atılmış olur.
4. Adölesan dönem (1-4 yas): Gençlik dönemidir. Basit emirleri öğrenir ve yerine getirir. Arada bir asi davranislar göstermesi normaldir.
5. Genç eriskin dönemi (4-10 yas): Sosyal gelişim bu dönemde başlar. Vahşi yaşamda toplum içi sosyal statü yarışına katıldığı, kendini o topluma ispat etmeye başladığı dönemdir. Hormonal dengelerin sağlanmasıyla eş tutma başlar ve erişkin döneme geçilir.
6. Eriskin dönemi (10 yas üzeri): Sosyal gelişim tamamlanır. Mevsimsel, hormonal ve psikolojik faktörlerin etkisinde olan bu dönemde, davranış bozukluklar da sık görülür.
Yapılan çalışmalar, Amazon cinsi papağanların 6 aylıkken sosyal ilişki açısından uyumlu hale geldiklerini ve sürülerinde etkin rol oynadıklarını göstermiştir. Gri papağanlar için durum farklıdır. Gri papağanlar 1 yaşına kadar aileleri tarafından büyütülmektedir. Kongo türünün sürü yaşantısında aktif rol almaları, diğer fertler tarafından sosyal açıdan kabul edilmeleri 1. yas sonrasında olmaktadır. Timneh türünde ise, sürü içinde aktif rol almanın 6 ay civarı başladığı saptanmıştır. Bu nedenle Timneh türü, Kongo türüne göre 6 ay önce sosyalleşmekte, konuşmaya başlamakta ve basit cümleler kurabilmektedir. Timneh türünün daha uyumlu ve sakin yapıda olması da bu özelliğine bağlanmaktadır. Kongo türü ailesine daha bağımlıdır.
Timneh türüne göre beslenme ve eğitim açısından 6 ay daha anne ve babasına ihtiyac1 vardır.
Gri papağanlar evcilleştirilmiş olsalar bile normalde vahsi hayvanlar olduklar için, zaman zaman içgüdüleri ile hareket edebilirler. Beklenmedik hareketlerle karşılaşılması, bu durum ile açıklanabilir.
Sosyal ilişkilerin temelinde kontak kurma yatar. Bu bağlantı vücut dilinin anlaşılması, papağan tarafından çıkarılan seslerin değerlendirilmesi ve zaman içinde konuşmaya başlamas1yla birlikte kurulan sözel iletişim ile sağlanır. İnsanlarda oldugu gibi, sosyalleşmenin ilerlemesi fiziksel yaş ile bağlantılıdır. Amazon papağanlarında ve Timneh türü gri papağanlarda 6 aydan itibaren sosyalizasyon başladığı için bu papağanlar 6 aylıktan itibaren konuşmaya başlayıp, ilk basit cümlelerini kurabilirler. Kongolar için bu sürecin başlaması ancak 1 yaş civarı olur.
Anavatanlarında yakalanan papağanlarm önce kanatlar kesilir. Doğada bir av hayvanı olan papağanların tehlike anında en önemli silahları olan kaçma imkanları, böylelikle elinden alınmış olur. Çevresindeki olaylar korku verici olarak değerlendiren papağanlar, ürkek bir hal alırlar. Kısa kanatları nedeniyle tüneyemez ve kafesin dibinde dururlar. Bu durum norma psikolojisini olumsuz etkiler. Eğer zaman içerisinde sosyal düzeylerini geliştiremezlerse, dost ve düşmanı ayırmada içgüdülerine başvururlar.
PAPAĞANLARIN ENTELLETÜEL DÜZEY VE SOSYAL İLİŞKİLER
Özellikle gri papağanlar yüksek entelektüel düzeyleri, düşünme yeteneklerinin olması, duyarlı yaklaşımlar, başarılı konuşma ve taklit yetenekleri ile son derece değerli canlılardır. Entelektüel kapasiteleri 5 yaş, Zihinsel gelişimleri ise 2 yaş çocuk seviyesindedir. Devamlı düşünürler ve çevrelerinde olup biten olaylara hakimdirler. Olaylar karşısında duyguların. ifade etme özellikleri vardır. Yeterli ilgi ve alaka gördükleri kişilere gönülden bağlanır ve onlarla candan arkadaş olurlar.
Gri papağan türleri arasında kişilik özellikleri açısından genetik farklılık yoktur. Her iki türün de evcilleştirme yönünden birbirlerine bir üstünlüğü bulunmaz. Fakat Kongo türünde, Timneh türüne göre davranış problemlerine daha sık rastlanmaktadır. Timneh türünün diğerine göre daha sakin bir tabiati vardır. Bu canlıların, yakalanma anından size ulaşıncaya kadar karşılaştıkları birçok problem, bazı psikolojik sorunlara yol açmaktadır. İleride detaylı olarak açıklanacak olan davranış sorunlarının temelinde bu gerçek yatar.
Nasıl insan hayatında, bebeklikten erişkinlik dönemi ve sonrasına kadar fiziksel ve psikolojik gelişim süreci varsa, uzun ömrü olan papağanların da benzer gelişim süreçlerini geçirdikleri düşünülmektedir. Satın aldığınız papağanın yaşı, bu döneme kadar yaşadığı olumlu ve olumsuz birtakim olaylar, sizinle geçireceği dönemin temelini oluşturmaktadır.
Kongo türünde birtakim sıkıntılarla karşılaşma ihtimali, Timneh türüne göre daha yüksektir.
Gri papağanlar vahşi ortamlarında sürüler halinde yaşarlar. Toplumsal bir kural olarak, onların da sürü içerisinde ast-üst dağılımları vardır. Genç ve erişkin papağanların hayat tecrübeleri farklı olacağı için, yakalanarak kafese girme yaşları ile, eğitimde karşılaşılan sorunlar arasında birtakim bağlantılar mevcuttur.
Genç gri papağanlar, anne ve babadan aldıkları eğitim ile dost ve düşman ayrımını, yiyecek bulmak için nail bir araştırma yapacağını, tüylerini doğru biçimde nasıl düzelteceğini, nasıl eş seçeceğini, sürü içi politik olayları nasıl çözümleyeceğini öğrenir. Bu eğitim sonucu elde edilen bilgilerle, genetik özelliğine bağlı doğuştan var olan bilgileri birleştirerek belirli bir entelektüel seviyeye ulaşır.
Genç yaşta yakalanan bir papağan sürü içerisindeki aile eğitimini almıştır. İyi-kötü, dost-düşman ayırımını bilir. Sürünün diğer fertleri ile olan ilişkisinde belirli bir seviyeye gelmiştir ve daha ılımlıdır. Erişkin dönemde yakalanarak kafes ortamında tutulan papağann ise, hayatındaki köklü degişimleri kabullenmesi kolay olmaz. Yakalama ve taşınma sürecinde yaşadığı olumsuz olaylar, insanlar düşman olarak algılamasına yol açar. Davraniş problemleriyle daha sık karşılaşılır. Kafes ortamında doğmus, elde yetişmiş papağan ise, sürü ve aile eğitimini yeterli düzeyde alamaz.
Sosyal ilişkileri oldukça zayıf kalır. Tüylerini anne babasını yerine insan eli düzeltir. Aile bireylerinin gagaları ile getirdigi besinlerle değil, insan oğlunun hazırladığı mama ile beslenir. Evdeki kedi, köpek gibi diğer pet hayvanları, ailenin bir ferdi olarak kabul eder. Kendisine yiyecek veren ve şefkat gösteren insanlar da ailesinin birer üyesidir. Olaylar karşısında kafası kolayca karışır ve nasıl hareket edeceğini kestiremez. İçgüdüsel davranışları ile, kendi anne ve babasına göre insanoğlundan aldığı yetersiz eğitim sonucu oluşan zayıf sosyalizasyon, yaş ilerledikçe kişilik değisikliklerine ve anormal psikolojik davranışlara yol açabilir. Zaman içerisinde nörotik bir papağan olma ihtimali vardır.
