Papağanlarla birlikte nasıl tatile çıkılır?
Tatil hepimizin rutin çalışma temposundan uzaklaşarak ruhumuzu ve zihnimizi dinlendirmeye çalıştığımız zaman dilimidir. Fakat tatil için gidilen yerlerde alışkın olunmayan yaşam şartları, karşılaşılabilecek değişik ortamlar veya ister istemez içinde olunabilecek olaylar tedirginliğe neden olabilir.
İlk araba kullanmaya başladığımız zaman, ilk kamp anıları, ailemizden uzakta geçirdiğimiz ilk tatil, ilkokula başlama, değişik bir meyveyi ilk tadışımızda duyduğumuz merakla karışık tereddüttür. Alışkın olmadığımız kaynaktan aldığımız suyu içerken hissettiğimiz kuşku, tanımadığımız insanlarla ilk tanışma ve konuşmalardaki dikkatli tavrımız, evden uzakta kaldığımız yerlerdeki havanın kokusu, nemi ve sıcaklığı hatta konakladığımız yerde alışkın olmadığımız eşya düzeni nedeniyle yürümekte zorlanmamız hepimizin hissettiği duygulardandır. Gelişmiş, düşünsel kavrama ve adaptasyon yeteneği nedeniyle insanlar çevre değişikliklerine kısa sürede alışmaktadır.
Kuşlar yaşamlarının yoğun olarak içgüdüsel, kısmen de öğrenme yeteneklerine dayalı hareketlerle sürdürürler. Alışkın olmadıkları bir ortama getirildiklerinde, tanımadıkları ses, görüntü ve koku uyaranları onlar için oldukça sıkıntılı bir durumdur. Bu duruma sahibinin yetersiz ilgisi de eklenirse papağan kendini yalnız ve kafes içinde sıkışmış her an saldırıya uğrayabilecek savunmasız bir yaratık olarak hisseder ve strese girer.
Tatil stresi olarak isimlendirilen bu sosyolojik olayda kuşlarda gelişen başlıca bozukluklar:
- Alışkın olduğu evden ve kafesten ayrılmanın yarattığı psikolojik stres,
- Araç içinde taşınırken duyduğu tedirginlik ve adaptasyon çabası yorgunluğu,
- Seyahat esnasında vücutlarında strese ve çevre şartlarına bağlı olarak meydana gelen fizyopatolojik değişiklikler,
- Tatil yerindeki değişik iklim şartları, değişik bitki ve hayvan popülâsyonu, farklı ses ve görüntüdeki insanlarla temas ve yeni çevreye özgü kokuların neden olduğu stres ve olası toksik etkilerdir.
Tatil stresine karşı alınacak önlemler:
- Seyahat öncesi,
- Seyahat esnasında ve
- Tatil yerinde olmak üzere 3 aşamada incelenir.
1-) Seyahat Öncesi Alınması Gereken Önlemler
Seyahat öncesi uzun mesafe uçmayı önlemek amacıyla papağanın kanatları düzeltilmeli, papağan rahatsız olmadığından emin olunmalı gerekirse papağan veterinere muayene ettirilmelidir.
Seyahat hangi araçla(uçak, binek oto veya karavan) gerçekleşeceği dikkate alınarak kafes boyutuna karar verilmelidir. Burada amaç papağanın sarsılmadan, korkmadan, ve çevre sıcaklığındaki aşırı farklılıklara maruz kalmadan seyahat etmesidir.
Seyahat kafesi satın alınırken kafesin aracın içine rahatça sığması huzurlu bir seyahat için önemlidir. Kafesin şekli araç içinde konulacağı yere sıkıca bağlanacak biçimde olmalıdır. Küçük papağanlar eski kafeslerinde taşınabilirken, büyük boyuttaki papağanlar için daha küçük kafesler kullanılmalıdır.
Seyahatte yeni bir kafes kullanmaya kara verildiğinde yeni kafes birkaç hafta önce hazırlanır ve papağanın kafese alışması sağlanır. Bu amaçla kafes içine ve üzerine oyuncaklar bırakılarak kuşun bunlarla oynaması ve bu şekilde kafese alışması beklenir.
Papağan araç içinde seyahat etmeye alışkın değilse uzun seyahatten önce kuşa birkaç kez kısa süreli geziler yaptırılarak içinde bulunmaya alıştırılmalıdır. Bu kısa gezilerde kuşun araç içinde nerede durmaktan hoşlandığına dikkat edilmelidir. Bazı papağanlar ise etraflarında neler olduğunu görmeyi tercih edebilirler. Bazı papağanlar koltuk üzerinde bazıları aracın tabanında seyahati sevebilirler. Uçakla uluslar arası seyahat edilecekse papağanla ilgili sağlık raporu gerekebilir.
Uçakla seyahat anında papağan kafes içinde bağlı tutularak kuşun hareket anında zarar görmesi önlenmelidir.
2-) Seyahat Esnasında
Kafes araba içinde hava yastığının bulunduğu yere yakın konulmamalıdır. Hava yastığının açılması kuşa zarar verebilir.
Araç hareket etmeden önce papağan kafes içinde olması sağlanmalıdır.
Araç içinde aşırı radyo sesi, sigara dumanı ve klimanın aşırı çalıştırılması veya aşırı ısınma önemli sağlık sorunlarına yol açabilir.
Bazı papağanlar yem yeme su içme kaplarının değişmesi durumunda yeme ve içmeyi reddedebileceğinden seyahat anında alışkın oldukları yem ve sulukları kullanılmalıdır. Yem ve suyunun alışkın olduğu markadan olması yararlıdır.
Seyahat anında yeme ve içme fonksiyonunu yapmayan veya yapamayan, dışkı çıkaramayan papağanlar için alışkın olduğu beslenme saatlerine uygun olarak mola verilir. Papağanın beslenmesi, su içmesi ve kafes dışına çıkarılarak rahatlaması sağlanır.
Alışkın olduğu uyku saatlerinde kafesin üzeri örtülmelidir.
Havanın sıcak olduğu mevsimlerde papağan araç içinde kapalı kalması ısı çarpması yönünde tehlikeli olacağından camların hafif aralıklı bırakılması ve camın renkli olmasında yarar vardır.
Renkli cam araç dışındaki yabancı insanların papağanı görmesine engel olacağından yabancıların ilgisine bağlı olarak ortaya çıkabilecek stres önlenmiş olur.
Bazı kuşlar havanın kararmasından hoşlanmadığından seyahatin gündüz saatlerinde tamamlanmasına gayret edilmelidir.
Papağan sahibi stresli olduğunda papağan da strese gireceğinden seyahat esnasında olabildiğince sakin olmaya çalışılmalıdır.
Seyahat anında serinleme için sprey tarzında su şişesi bulundurulmalıdır. Papağan için gerekli ilk yardım çantası hazır bulundurulmalıdır.
Yanınızda kuşun veterinerinin telefon numarası hazır bulundurulmalıdır.
3-) Tatil Yerinde
Tatil otelde geçirilecekse otel yöneticisi papağanla birlikte gelineceği hakkında önceden bilgi verilmelidir.
Kamp yapılacaksa kamp alanına diğer kampçılardan daha erken ulaşılarak papağanın bölgeye alışmasına yardımcı olunmalıdır.
Papağan her zaman gözetim altında bulunmalı, günlük 10-12 saatlik dinlenme ihtiyacı üzerine örtü örtülerek sağlanmalıdır.
Papağanların elektrik, kablo veya prizlere dokunmalarından kaynaklanacak elektrik çarpmalarını önlemek için koruyucu önlemler alınmalıdır.
Ökse otu ve çoban püskülü gibi bitkiler dekoratif amaçlı kullanılan bazı bitkiler, süs bitkileri üzerindeki simler, yünlü parçalar, suni kar, yanmayı önleyici maddeler, gübre ve insektisitler papağanlarda toksikasyona, dekorasyona kullanılan lambalar yanıklara ve yutulan dekoratif maddeler sindirim sisteminde sorunlara neden olacağından papağanın bunlarla teması önlenmelidir.
Tatil ortamlarında insanların daha fazla tükettiği çikolata, şekerli pastalar, tuzlu çerezler ve alkollü içeceklerle temas papağanın sağlığını olumsuz yönde etkileyeceğinden bu gıdalar papağanlara verilmemelidir.
Parfümler, kurutulmuş kokulu çiçekler, yapıştırıcılar, temizlik ürünleri, teflon malzemeler, yanan şömine ve barbeküden çıkan dumanlar toksik olabileceğinden papağanların böyle ortamlarda bulunması önlenmelidir.
Papağanlar, kafes üzerine bağlanan süslü bantlar, mürekkepli kâğıtlar, ve metallerden uzak tutulmalıdır.
Eve, köpeği olan misafirlerin gelmesi papağanı tedirginliğe neden olacağından köpekle teması önlenmelidir.
Kafes dışına çıkmasına izin verildiğinde çevredeki malzemelerin ve diğer canlıların papağana zarar vermesini önleyecek önlemlerin alınması gerekir.
Eve yabancı kişilerin gelip gitmesi kuşun alışık olmadığı sesleri duymasına görüntüleri görmesine ve kendine yaklaşıldığında korkmasına neden olacağından kuşlar kalabalık ortamlardan uzak tutulmalıdır.
Tatilde kuşların kendilerini terkedilmiş veya kendiyle ilgilenen kişilerden ayrılmış hissetmemesi için papağan ile ilgilenme ihmal edilmemeli ve yeterli bakım beslenme sürdürülmelidir.
Stresle ilgili bulgular:
- Isırma
- Çığlık atma
- Tüy yolma
- Yemini az yeme veya hiç yememe
- Dışkı miktar ve karakterinde değişikliklerdir.
Tatil stresini gidermek için şu uygulamalar yapılabilir:
- Papağanın alışkın olduğu beslenme ve hijyenik bakım programı kesinlikle değiştirilmemeli.
- Tüy yolma belirtileri gösterenlerin kafeslerine oyuncaklar ve diğer oyalayıcı cisimler konulur.
- Papağanın tanımadığı canlılarla, değişik insanlarla teması ve gün ışığı görme süresi kafes örtüsü kullanılarak ayarlanır.