Papağan Deri ve Tüy Yapısı

Papağan Deri ve Tüy Yapısı

Deri dış, orta ve iç tabaka olmak üzere 3 bölümden meydana gelir. Esnek yapıya sahip olan papağan derisi, vücudun bütünlüğünü sağlayan, ince bir tabaka halindedir. Yağ bezleri içermez, oluşturduğu tabaka ile vücudu sudan ve zararlı mikroplardan korur. Vücudun çevreyle olan iletişimine yardımcı olur. Akciğer, karaciğer, böbrekler ve bağırsak sisteminin çalışmasıyla oluşan vücut için zararlı maddelerin bir bölümü de deri yoluyla atılır.

Tüyler, uçma fonksiyonunun gerçekleşmesinde rol alır. Suyun deriye temasının engellemesinde bir bariyer oluşturur. Sıcaklık değişikliklerine karşı koruyucu rol oynar. Ayrıca yumurtanın gelişimi ve yavruların soğuğa karşı korunması için gerekli olan sıcaklığı da sağlar. Tüyü oluşturan ana madde, protein yapısında olan keratindir. Tüyler büyüme periyodu boyunca, kalın bir tüy haline gelinceye kadar bir damar vasıtasıyla iletilen kanla beslenir. Bu erişkin tüyde kan damarı bulunmaz, son derece sağlam ve dayanıklıdır fakat canlı değildir. Bu nedenle herhangi bir yaralanma durumunda canlı doku olmadığından tamiri mümkün olmaz. Bir sonraki tüy dökme periyodunda yenilenir.

Papağan Deri Lezyonları

Deride şişlik, kızarıklık, kanama, kalınlaşma, apse, yara ve kitle oluşumu görülebilir. Kafes tabanı veya tüneklerin temizliğine yeterince dikkat edilmezse, ayak derisinde enfeksiyona bağlı yaralar ve iltihaplanma ortaya çıkar. Ayrıca soğuk ve ıslak zemin de, derinin iltihaplanmasına zemin hazırlar. Özellikle göğüs bölgesinde kanlanma az olduğundan, uzun süreli basınca bağlı bu bölgede deri ülseri meydana gelir. Uygunsuz tünekler, ayakta ülserlere neden olur.

Deri lezyonlarının papağanlardaki esas sebepleri; beslenme bozukluğu, travma, A vitamini yetmezliği ve bakteriyel enfeksiyonlardır. Sultan papağanı ve muhabbet kuşlarında giardia parazit enfeksiyonu da deri lezyonu yapabilir.

Deri altı şişlikleri; tümör, su toplaması, böcek ısırması, deri tüberkülozu, bakteri enfeksiyonu, yabancı cisim, kemik kırığı nedeniyle görülür. E vitamini ve selenyum eksikliği ile enfeksiyonun kana karışmasında da ortaya çıkabilir.

Deri lezyonlarının tanısında papağanın beslenme alışkanlığı incelenir. Giardiya enfeksiyonunda, dışkıda parazitin hareketli şekilleri mikroskop altında görülebilir. Yaradan kazıntı ile numune alınarak veya iltihaptan mikroskobik tahliller yapılarak enfeksiyon etkeni tanımlanır ve ona uygun tedaviye başlanır. Uygunsuz beslenmede diyet yeniden düzenlenir. Gerekli mineral ve vitaminler dışarıdan takviye edilir. Bakteri enfeksiyonunda uygun antibiyotik verilir. Yağ bezeleri diyetin düzeltilmesi ile ortadan kalkar.

Papağanlarda Tüy Anormallikleri

Kuşlar yılda 2-3 kez tüy değiştirirler. Değişim ışık ve hormon dengesinin kontrolü altındadır. Yeni tüy çıkma döneminde kuşlar gagalarıyla çıkışı kolaylaştırmak isterler. Bir kılıf içinden çıkan tüy, deri ile temas ettiği yüzeyde ölü dokuyu dışarı doğru iter. Bu dönemde görülen derideki beyaz toz artışı normal kabul edilir.

Yeni çıkan tüyün damarsal kısmı koyu renklidir. Şekil, renk ve yapı bozuklukları, kırıklar, şeffaf veya koyu izler halinde stres çizgileri en karşılaşılan tüy anormallikleridir. Bunların %90’ının sebebi ise kötü beslenmesidir.

İyi beslenemeyen papağanların tüyleri soluk renklidir. Kolaylıkla kırılır, tüy değişimi olmaz veya düzensiz dökülür. Alınan besinlerin protein içeriğini düşük olması, hücrenin yapı taşı olan bu maddenin eksikliğine bağlı tüy kaybına yol açar.

Diyetteki çeşitli element ve minerallerin eksikliğinde ise kolay kırılma ve kıvrılma ortaya çıkar. Renk anormalliğine beslenme bozukluğu ve karaciğer hastalıklarında rastlanır. Özellikle amazon papağanları ve ara papağanları bu nedenlere bağlı anormal sarı renkli tüylenme gözlenir.

Kanamalı, iğne şeklindeki tüyler daha çok kanatlarda görülür. Travmaya bağlı veya PBFD hastalığında ortaya çıkar. Tüyün kemiğe anormal durumlarda koparmak için zorlanırsa kanat kemiği kırılabilir.

Papağan Tüy Dökülmesi

Gelişim eksikliklerinde, tüylü olması gereken bazı bölgelerin çıplak olduğu görülür. Yaralanma sonucu doku iyileşmelerinde o bölgede tüy çıkmaz. Göz iltihabında, iltihabın aktığı göz bölgesi tüysüz kalır. Özellikle ara papağanlarında, alerjik maddelerle temas eden bölge tüysüzdür.

Eğer tüy dökülmesi, şişmanlık ve yağ bezeleri ile birlikte ise, tiroid hormon eksikliği akla gelir. Sıklıkla baş bölgesinde, kabuklanmanın olmadığı bir dökülme vardır. Daha çok amazon papağanı ve muhabbet kuşlarında görülür.

Muhabbet kuşu ve cennet papağanlarında daha sık görülen Fransız tüy dökümü hastalığında, kanat ve kuyruk tüylerinde geriye dönüşümsüz tüy dökülmesi ortaya çıkar.

Özellikle beyaz renkli sultan papağanları genetik faktörlere bağlı bağlı olarak kafalarında tüysüz alan mevcuttur. Bu bölgeden ileriki dönemlerde de tüy çıkmaz.

Papağan Gaga ve Tüy Hastalığı

Sadece papağanların duyarlı olduğu, diğer kuşlarda ve memelilerde görülmeyen, virüslerin neden olduğu bir enfeksiyondur. En sık kakadu papağanları etkilenir. Lori papağanları, cennet papağanları ve muhabbet kuşları da görünmektedir. Her yaşta etkilenme olmakla birlikte en çok genç papağanlarda ortaya çıkar. Etken kursak içeriği, tüy tozu ve dışkıda bulunur. Virüs bulaştığı ortamlarda, aylarca canlı kalabilir. Etkilenen papağanlar, hastalık belirtisi göstermeden uzun süre önce hastalığı yaymaya başlar. Ağız veya hava yolu ile bulaşan yumurtadan yavrulara da geçebilen enfeksiyon, sindirim sisteminden başlayarak karaciğer ve diğer organlara geçer ve tüm vücuda yayılır. Hedef organ olarak derinin en üst tabakasını tutar. Hastalık tüy kaybı, tüylerde ve gagada şekil bozukluğu, anormal uzama ve yumuşama ile karakterizedir. Tüylerde ilerleyici bozukluklar(kanama, kırılma, renk değişikliği) gözlenir.

Üzerine eklenen enfeksiyonlar ölüm sebebidir. Vücut direncinin düşmesine bağlı her türlü enfeksiyon olaya eklenebilir. Kakadu papağanlarında karaciğer iltihabı genel durumu kötüleştirir. Bazı papağanlarda tüy belirtileri ortaya çıkmadan hastalığın hızlı ilerlemesi sonucu ani ölümler gözlenir. Etkilenen papağanların çoğu 2 yaşın altındadır.

Hastalığın bulaşmasını engelleyen bir aşı geliştirilmiştir. Aşının hasta papağanlara yapılmasının tedavi açısından bir anlamı yoktur. Sağlıklı papağanlara yapılarak, hastalığın bulaşması engellenir. Aşılanma yaşı, aşının etkili olabilmesi açısından çok önemlidir. 14 günlükten, 1 yaşına kadar aşılama yapılabilir. Aşıdan 1 ay sonra destekleyici bir doz daha yapılır. 3 yaşına kadar, her 6 ayda bir test yapılarak aşının koruyuculuğu araştırılır.

Hastalığın etkin bir tedavisi yoktur. Genelde ölümle sonuçlanır. Etkilenen papağan diğerlerinden ayrılır. Genel durumu düzeltilerek ikincil enfeksiyonlarla savaşılır. Kafes ve oda dezenfektanlarla temizlenerek etken uzaklaştırılmaya çalışılır.

Papağanlarda Fransız Tüy Dökümü Hastalığı(French Molt Disease)

Çoğunlukla yavruların etkilendiği, viral bir enfeksiyondur. Sıklıkla muhabbet kuşlarında görülür. Yeni tüylenmekte olan yavrunun uçma ve kuyruk tüylerinde görülen bozukluklarda akla gelmelidir. Hastalığın akut ve kronik olmak üzere iki tipi vardır. Kronik forma daha sık rastlanır. Akut form daha ölümcül seyrederken, kronik formda hafif tutum ve iyileşme gözlenir.

Fransız tüy dökümü hastalığından, etkilenmiş kuşların tüyleri veya dışkısıyla temas ile geçer. Muhabbet kuşlarında yumurta ile yavrulara geçiş de saptanmıştır.

Yavrularda görülen sebepsiz morarma ve kanamalarda, ayrıca anormal tüylenme durumunda akla gelmelidir. Tanı koyduracak laboratuvar testleri vardır. Özel bir tedavi yöntemi yoktur. Destekleyici tedavi ile etkilenen kuşun genel durumu düzeltilmeye çalışılır. Özellikle vücut savunma sistemini güçlendirici destek tedavisi ile başarı sağlanmıştır.

Hastalığın bulaşmasını engelleyen bir aşı geliştirilmiştir. Aşı çalışmaları devam etmektedir. Bulaşmayı en aza indirmek için, genel hijyen kurallarına dikkat edilmelidir. Özellikle hava yolu ile bulaştığı akıldan çıkarılmamalıdır.

Papağan Gaga Şekil Bozuklukları

Alt ve üst gaganın aşırı uzaması, makas gaga, üst gaga kısalığı, gagada şişlik, yumuşama ve kanlanma bozukluğu başlıcalarıdır. En sık bakteri, parazit ve virüs enfeksiyonları, PBFD, karaciğer hastalığı, travma, gelişme bozukluğu ve sigara dumanı alerjisi nedeniyle ortaya çıkar. Kalsiyum ve D vitamin eksikliklerinde şekil bozukluğu gözlenir. A ve B vitaminleri ile protein eksikliklerinde ise, gagada kuru ince tabakalanmalar oluşur. Aşırı uzama ve makas gaga; sert cisim çiğnememe, gelişme geriliği ve karaciğer hastalığında ortaya çıkar.

Tanıda kan tetkiklerinde faydalanılır. Kazıntı örnekleri alınarak parazit ve patoloji incelemeleri yapılabilir.

Tedavide, vücutta eksikliği düşünülen maddeler diyete eklenir. Gagada kanama ve ağrı oluşturmayacak şekilde düzeltme yapılabilir. Bunun için eğe veya tırnak makası kullanılır. Gaganın parlak yüzeyine dokunulmaz. Gaga yerine enfeksiyonlarında etkene yönelik tedavi verilir. Papağanlara gagalarını düzgün tutmaları için, düzenli olarak ağaç dalları, mineral ve enerji  blokları verilmelidir. Eğer vermezseniz, özellikle büyük papağanlar tahta tüneklerini kemirerek bu ihtiyaçlarını karşılamaya çalışırlar.