Günlük en az 12 saatimizi geçirdiğimiz evlerimizde soluduğumuz havanın kalitesi bedensel ve zihinsel faaliyetlerimizin sağlıklı olması için çok önemlidir. Papağanlar doğaları gereği açık hava şartlarında yaşamaya göre ayarlanmış organ sistemlerine sahip olduklarından papağanlarımızın ev içi havasından daha fazla etkileneceği açıktır.
Kirlenmenin en yoğun olduğu hava kapalı alanlardaki havadır. Kirlenme binanın yapımında kullanılan malzemelerden veya günlük yaşamda kullanılan araç ve gereçlerden kaynaklanan toksik maddelerden ileri gelir.
Papağanlar ve insanlar için kapalı ortam havasında kirliliğe neden olan başlıca zararlılar nem, çeşitli biyolojik maddeler(küf, toz akarları), karbon monoksit gibi yanma ürünleri, evdeki eşyalardan yayılan formaldehid, radon, binanın temelindeki veya etrafındaki toprak veya kayalradan kaynaklanan radyoaktif gazlar, evdeki mefruşat , asbest, kurşun, ocaktan çıkan partiküller, yanan ağaçtan çıkan tütsü, gazyağı, ısıtıcılar, tütün dumanı, toz, polen, eve yeni alınmış malzemelerden sızan yan ürünlerdir.
Evde Yaşayan Papağanlar İçin Kapalı Ortam Havasının Önemi
Papağanlar doğal çevrelerinde bu zararlı maddelerin hemen hemen hiç biriyle temas halinde olmadığından vücutlarında bunlara karşı biyolojik adaptasyon mekanizması gelişmemiştir.
Yaşam gereği evlerde kullanılan araç ve gereçlerden kaynaklanan gazlar evlere ilk girişte kendilerine has ev kokusu olarak adlandırılan kokuya neden olurlar. Ev içinde yaşayan canlıların bu gazlarla kısa süreli teması baş ağrısı, bulantı, gözler, burun ve boğazda irkilti, uyuklama, halsizlik, konsantrasyon bozukluğu ve beyin hasarlarına bağlı ölüme neden olur. Ev havasının sağlıksız oluu küf, havasızlık kokusu veya diğer alışılmamış ağır kokuların varlığı ile anlaşılır. Kısaca açık hava ev içindeki havadan belirgin derecede daha iyi hissediliyorsa ev içindeki havanın kirli olduğu anlamına gelir.
Evlerde ısı kaybını önlemek için hava geçirmez özellikte malzemelerin kullanılması binalarda ısı tasarrufu sağlarken havalandırmanın iyi olmaması nedeniyle nem oranı %37-55’in üzerine çıkarak küf üretimini arttırır. Ev içindeki hava çabuk kirlenir ve sağlık faturaları kabarır.
Sağlıklı Papağanlar İçin Temiz Hava Şart!
Kuşlar ev havasındaki toksik gazları bizim fark ettiğimizden çok önce algılarlar. Kuşların sağlıkları kötü şekilde etkilenir.
Havası sağlıklı olmayan evlerde alerji, astım, sinüs problemleri, solunum yolu problemleri, kimyasal duyarlılık, pnömonitis, kanser, kronik düşkünlük ve aspergillozis gibi sağlık sorunlarıyla karşılaşılmaktadır.
Aspergillozis kuş yetiştiriciliği yapılan veya hayvanat bahçelerinde kalabalık halde tutulan papağanlarda ortaya çıkan bir hastalık olarak bilindiği halde günümüzde evde bakılan papağanlarda da ortaya çıkmaktadır. Aspergillozis mantarları nem oranının yüksek olduğu banyo duvarlarında ve çatı akıntısı olan tavanda ürer.
Solunum yolu sorunları insanlarda olduğu gibi papağanlarda da son yıllarda hızlı bir artış göstermektedir. Evdeki ısıtma sistemlerinde ve nemli bölgelerde üreyen küf sporlarının ısıyla birlikte havalanıp ev havasında bulunmasından kaynaklanır.
Kapalı ortamda ortaya çıkabilecek zararlı etmenler;
- Evlerin nemli alanlarında üreyen Aspergillus küfü
- Teflon tava(kap)ların ısınması ile ortaya çıkan zehirli gaz
- Tütün dumanı
- Kafes malzemelerinin dezenfekte edilmesinde kullanılan maddelerin kalıntıları
- Parfüm, deodorant ve temizlik maddeleri
- Evlerde 70’li ve 80’li yıllarda kullanılan tahta talaşından ve fiberden yapılmış dolaplar, paneller ve bazı mobilyalardan ortama salınan formaldehid.
- Evde kullanılan fırın ve diğer ısıtıcılardan salınan kokusuz, renksiz ve tatsız bir gaz olan karbon monoksit
- Evde yanan her türlü cisimden çıkan duman
- Kuru temizleme yapılan elbiselerden ilk anda ortama yayılan tetrachloroethylene
- Güve kaçıran tabletler, tuvalet dezenfektanları ve deodorantlar.
Kapalı alan havasının iyileştirilmesi;
- Isıtıcı ve klimaların filtreleri en az ayda bir kez yenilenmelidir.
- Küf oluşumunu azaltmak için banyo yapma esnasında havalandırmalar çalıştırılmamalıdır.
- Nemlendiriciler, klimalar ve buzdolaplarının kapları ayda bir temizlenmelidir.
- Nemlendiricilere distile veya demineralize su konulmalıdır. Suya birkaç damla greyfurt çekirdeği ekstraktı katılması küf oluşumunu önler.
- İç ortamda sigara içilmemeli, sigara içenlerin papağanınız ellemesine izin vermemelisiniz.
- Yeni kilim, perde, mobilya ve kuru temizleme yapılmış elbiseler eve alınmadan önce açık havada iyice kurutulmalıdır.
- Ev çatısındaki su akıtma olukları tamir edilerek evde küf üreme ortamı engellenmelidir.
- Tüm yakıt cihazlarının bakımı yapılmalıdır.
- Yataklık materyalleri sıcak suyla yıkanarak toz akarları azaltılmalıdır.
- Kuru temizlemeden gelen giysilerin kılıfı çıkarılarak açık havada havalandırılmalıdır.
- Evde vantilatör sistemi kurularak kapalı alanın havası tazelenmelidir.
- Pestisit, boya ve boya macunları ev dışında ve metal konteynerler içinde korunmalıdır.
- Garaj kapısı kapalı iken araç çalıştırılmamalıdır.
- Kurşun içeren boyalarla boyanmış evlerde yaşayanlarda, su kaynaklarından kurşun alma riski daima dikkate alınmalıdır.
- Bahçe toprağında küf üremesi sorununu önlemek için kaktüs ve daha az su isteyen diğer etli bitkiler yetiştirilmelidir.
- Hava temizleme cihazları ile oda havasının kalitesi artırılmalıdır.
- Yerler seramik, tahta veya halı dışında diğer malzemeleri ile kaplanmalıdır.
- Halı serilecekse papağanlar ve diğer evcil hayvanlar başka bir odaya alınmalıdır. Yeni halı bir süre dışarıda havalandırılmalı, kokusu hissedilmeyinceye kadar bekletilmelidir. Halılar zamk yerine çivilerle tutturulmalıdır. Halı yerleştirildikten sonra oda havalandırılmalı ve vantilatörler 2-3 gün çalıştırılarak havanın dışarıya akması sağlanmalıdır. Yapıştırıcı kullanılacaksa sağlıklı yapıştırıcılar kullanılmalıdır. Halılar yıllık olarak sulu vakum sistemi kullanılarak temizlenmemeli ve halılara derin temizlik yapılmalıdır.
- Halılara bağlı bir toksikasyon düşünülüyorsa ev halkının ve papağanın sağlığı için ilk önlem olarak halılar dışarıya çıkarılmalıdır.
