Bakteri enfeksiyonları
Özellikle toplu yaşayan kuşlarda birbirlerine kolaylıkla bulaştırıldığında, kısa sürede enfeksiyonun yayılımı gözlenir. Eğer papağan yeni alınmışsa, enfeksiyon belirtileri gözlendiğinde aldığınız yere giderek kuşlarda da aynı belirtiler araştırılmalıdır. Enfeksiyonun ortaya çıkmasının engellemesinde, hijyen kurallarına uymanın önemi büyüktür.
Koli Basili Enfeksiyonu:
Normalde insan ve memeli hayvanların bağırsağında, ona zarar vermeden bulunan bu mikroorganizma kuşlarda yoktur. Genel hijyen kurallarına dikkat edilmezse, kolaylıkla papağana geçip, onda enfeksiyon oluşturabilir. Bu nedenle papağanınızla ilgili bir işlem yapmadan önce mutlaka eller kurallara uygun olarak sabunla yıkanmalı ve temiz bir havlu ile kurulanmalıdır. Yapılan araştırmalar, havlu aracılığı ile bile, mikrobun papağana istenmeden taşınabildiğini göstermiştir. Ağız yolu ile alınan bakteriler, önce bağırsaklara yerleşerek enfeksiyon yaparlar. Sulu veya kanlı ishal görülür. Eğer kana karışırsa tablo dramatik bir şekilde ağırlaşır. Karaciğer, böbrek, dalakta enfeksiyonlar oluşur. Eklemlerde şişlik, göz ve beyin lezyonları ortaya çıkabilir. Acil tedavi gerektiren bir durumdur. Hemen veterinere danışarak uygun antibiyotik ve destekleyici tedaviye başlanmalıdır.
Spiroket Enfeksiyon:
Gri papağanlarda özellikle yumurtadan çıktıktan sonraki ilk 2 – 8 haftalık dönemde sık görülür. Hastalık sivrisinekler ile bulaşır. Nefes darlığı, halsizlik, ishal, kansızlık ve geçici felçler en sık görülen klinik belirtilerdir. Kan örneklerinden yapılan boyamada, spiroketlerin görülmesiyle tanı konur. Tedavide penisilin kullanılır.
Pastorella Enfeksiyonu:
Mikrobu taşıyan kenelerin ısırmasıyla farelere geçen mikrop, dışkı yolu ile dışarı atılır. Yiyecekler veya soluma ile papağana geçer ve enfeksiyon yapar. Yabani kuşlar da enfeksiyon etkenini taşıyabilir. Mikrobun etki gücüne göre solunum sistemi enfeksiyonundan, ağır sistemik enfeksiyona kadar farklı tablolar oluşturabilir. Solunum güçlüğü, sulu veya kanlı ishal, kulak göz, eklem iltihaplanması gibi tablolar oluşturabilir. Acilen sıvı açığı kapatılmalı, uygun antibiyotik tedavisine başlanmalı, kafes temizliğine dikkat edilmelidir.
Salmonella Enfeksiyonu:
Amazon ve gri papağanlarda sık olmak üzere, tüm kafes kuşlarında görülebilir. Gıda ve hava yolu ile bulaşır. Yumurtadan yavru papağana geçiş olabilir. İnsanlara bulaşma nadir görülür. Kana karışırsa hastalık birçok sistemi etkiler. Karaciğer, dalak, iskelet kasları ve böbrekler etkilenir. İshal, sinir sistemi bulguları, eklem ve göz iltihabı, deri bulguları ortaya çıkabilir. Tanı, örneklerden alınan kültürlerde mikrobun üretilmesi ile konur. Uygun antibiyotik verilir ve destek tedavisi yapılır.
Klostridiyum Enfeksiyonları:
Kangren ve felç olmak üzere iki tip klinik gözlenir. Bu mikrop, normalde kuşların bağırsağında, onlar zarar vermeden bulunur. Herhangi bir nedenle vücut direncinin düşmesi sonucu, tüm bağırsakta egemen hale geçer ve hastalık ortaya çıkar. Bağırsak, böbrek, dalak ve karaciğerde nekroz ve kangren oluşturur, kanamalar gözlenir. Felç, bu mikrobun kendisi ile değil, oluşturduğu toksik maddelerin kana karışmasıyla gözlemlenir. Bacaklardan gövdeye yayılan felç, kanatlara boyuna ve baş bölgesine yayılır. Tanı, serumda bu toksinin saptanması ile konur. Tedavide antibiyotik ve antitoksin verilir.
Enterekok Enfeksiyonu:
Normalde kuşların bağırsak, üreme ve idrar yollar, deri ve solunum sisteminde zarar vermeden bulunan bu mikrop, vücut direncinin düşmesine bağlı olarak etkin hale gelir. Kana karışarak, solunum sistemi enfeksiyonu, kalp ve eklem iltihaplanmasına yol açabilir. Örneklerden bu mikrobun üretilmesi ile tanı konur ve uygun antibiyotik tedavisine başlanır.
Megabakteri Enfeksiyonu:
Daha çok sultan ve cennet papağanı ile, muhabbet kuşlarında görülür. Kakadularda da rapor edilmiştir. Ön mide genişlemesi etkenidir. Normalde ön midede bulunan bu bakteri, çeşitli nedenlerle aktif hale geçerek hastalık oluşturur. Beslenme bozukluğuna bağlı kronik zayıflama gözlenir. Yeşil renkte ve sulu bir ishal vardır. Kafes tabanında ince öğütülmüş yem parçaları dikkati çeker. Uzun süren bir hastalıktır. Genişleme röntgenle saptanır. Destekleyici tedaviye başlanır. Yumuşak gıdalar ve uygun antibiyotik verilir.
Mikoplazma Enfeksiyonu:
Daha çok sultan papağan ve muhabbet kuşlarında görülür. Zatürre, sinüzit ve göz enfeksiyonu yapar. Kalabalık yerleşimlerde hızla yayılır. Tedavide hasta kuşlar ayrılarak uygun antibiyotik verilir.
Mikoplazma Enfeksiyonu:
Daha çok sultan papağan ve muhabbet kuşlarında görülür. Zatürre, sinüzit ve göz enfeksiyonu yapar. Kalabalık yerleşimlerde hızla yayılır. Tedavide hasta kuşlar ayrılarak uygun antibiyotik verilir.
Stafilokok Enfeksiyonu:
Normalde deride var olan bu mikrop, kana karışarak eklemlerde enfeksiyon yapar. Kaşıntı, deri lezyonu, eklemlerde şişlik, gaga üzerinde sürütnme izleri vardır. Uygun antibiyotik verilir.
Virüs Enfeksiyonları
Adenovirüs Enfeksiyonu:
Ani ölümlere neden olur. Karaciğer, pankreas, akciğer, bağırsak ve göz enfeksiyonları yapar.
Amazon Trakeiti:
Amazon papağanlarında sıklıkla görülen, nefes borusu enfeksiyonudur. Burun ve göz akıntısı, nefes darlığı, öksürük klinik belirtilerdir.
Pacheco’s Hastalığı:
Herpes virüslerin oluşturduğu, ani ölümlerle gidebilen bir enfeksiyondur. Virüs dışkı ve solunum yolu ile sağlam papağanlara geçer. Durgunluk hali, ishal, mide içeriğinin geri gelmesi, sinüzit, göz iltihabı, titreme gibi klinik belirtiler gösterir. Destekleyici tedavi yapılır.
Papilloma virüs enfeksiyonu:
Gri papağanlarda deri tümörleri oluşturur. Kesin tanı patoloji ile konur. Tümör cerrahi olarak çıkarılmalıdır.
Reovirüs enfeksiyonu:
Gri papağan ve kakadu papağanlarında sıktır. Virüs dışkı ile dışarı atılarak birbirlerine bulaşır. İştahsızlık, kilo kaybı, koordinasyon bozukluğu, nefes darlığı, kansızlık ve ishal başlıca klinik belirtilerdir. Bağırsak ve akciğer enfeksiyonu yapabilir.
Mantar Enfeksiyonları
Kandida Enfeksiyonu:
Normalde kuşların sindirim sisteminde az miktarda bulunur. Daha çok genç sultan papağanlarında görülür. Uzun süreli antibiyotik kullanılması, kursağın normalden geç boşalması, vücut direncinin düşmesi, kötü bakım şartları enfeksiyona zemin hazırlar. Kana karışan etken tüm vücuda yayılır. Bütün organlar etkilenir. Mantar hastalığına uygun ilaçlarla tedavi edilir.
Aspergüllus Enfeksiyonu:
Solunum sistemi hastalığı yapar. Gri papağan ve amazonlarda sıktır. Normalde doğada bol miktarda bulunan bu mantar türü, kötü bakım şartları, uzun süreli antibiyotik kullanımı, solunum yollarını olumsuz etkileyen sigara dumanı gibi hazırlayıcı faktörlerle etkin hale geçer. En sık hava keselerini tutar. Akciğerler de hastalığa katılabilir. Kana karışarak tüm organları da etkileyebilir. Ses kaybı, iştahsızlık, zayıflama, kusma, çok su içme gibi belirtilerle başlar. Zamanla genel durumu bozulur ve nefes darlığı gelişir. Kan tablosu olumsuz etkilenir. Röntgende, hava keselerinde ve akciğerlerde hasar tespit edilir. Tablo dramatik bir şekilde ilerler. Hemen destekleyici tedaviye başlanmalıdır. Oksijen verilmeli, sıcaklık ayarlanmalı, sıvı kaybı karşılanmalı, gerekirse tüple beslemeye gerektirir.
Parazit Enfeksiyonları
Askaris Enfeksiyonu:
Sultan papağanı, ara papağanı ve muhabbet kuşunda daha sıktır. İştahsızlık, kilo kaybı, gelişme geriliği, ishal gibi belirtiler görülür. Sindirim sisteminde parazit sayısı çok artarsa, tıkanmaya yol açar. Tanı, dışkıda parazit yumurtasının mikroskopta görülmesiyle konur. Uygun tedavi verilir.
Sestod Enfeksiyonu:
Gri papağanı ve kakadu papağanlarında sıktır. Genel durum bozukluğu, iştahsızlık, kilo kaybı, kansızlık yapar. Dışkıda parazitin halka ve yumurtası görülerek tanı konur. Uygun tedavi verilir.
Kriptosporidium Enfeksiyonu:
Sindirim, solunum ve üreme sistemine yerleşerek enfeksiyon yapar. Genç papağanlar daha duyarlıdır. İştahsızlık, kilo kaybı, nefes darlığı, ishal, sinüzit görülür. Dışkıda parazit yumurtasının görülmesiyle tanı konur. Uygun tedavi verilir.
Giardiya Enfeksyionu:
Gri papağan, sultan ve cennet papağanı ile muhabbet kuşlarında görülür. Yavrularda ölümcül seyreder. Dışkı bulaşmış yem ve sularla geçer. İştahsızlık, kilo kaybı, ishal, kusma gibi belirtiler görülür. Dışkıda hareketli parazitlerin veya kistlerinin görülmesi ile tanı konur.
Haemoproteus Enfeksiyonu:
Gri papağan, ara ve kakadularda görülür. Alyuvarlara yerleşen parazit, bunların yıkımı sonucu ağır kansızlık tablosu yapar. Ayrıca karaciğer ve dalakta büyüme, akciğer su toplaması gibi şiddetli belirtiler de gözlenebilir.
Bit ve Kene Enfeksiyonu:
Kötü bakım şartları bu enfeksiyona zemin hazırlar. Kısa sürede birbirlerine bulaştırırlar. Huzursuzluk, kaşıntı, tüy yolma gibi belirtiler görülür. Tüyler üflenerek aralandığında, deriye yakın bölgelerde etkeni görmek olasıdır. Toz veya losyon formunda ilaçlar, dışarıdan tatbik edilir.
İnsanlara Bulaşan Enfeksiyonlar
Klamidya(psittakoz) enfeksiyonu:
Ara ve amazon papağanları başta olmak üzere, büyük papağanlarda sık görülür. Kuşlar etkeni taşımalarına rağmen uzun süre (bu süre 8 yıla kadar çıkabilir) hastalık belirtisi göstermeyebilir. Bu süre zarfında, insanlar ve diğer kuşlara bulaştırma tehlikesi vardır. Özellikle sultan papağanlarda taşıyıcılığa daha sık rastlanır. Gençler hastalığa daha duyarlıdır. Anne ve baba, enfeksiyonu ağızları ile yavrulara aktarabilir. Etken ayrıca dışkı, idrar, ağız, göz ve burun salgılarında bulunur. Bu nedenle, ağız yolu ile diğer kuşlar ve insanlara kolayca bulaşır. Kurumuş dışkı ve salgılarda uzun süre yaşar. Solunum problemleri, ishal, titreme, iştahsızlık, kilo kaybı, burun akıntısı, sinüzit kuşlarda görülen başlıca klinik belirtilerdir. İnsanlarda ise, grip benzeri ateş, baş ağrısı, kırgınlık, üşüme, titreme gibi belirtiler gözlenir. İleri tabloda gelişen akciğer enfeksiyonu sonucu klinik ağırlaşır. Hasta kuşlar diğerlerinden ayrılarak bulaşma önlenmeye çalışılır. Çeşitli laboratuvar ve röntgen tetkikleriyle tanı konur. Enfeksiyon etkeni hücre içi yerleşim gösterdiğinden, 45 günlük antibiyotik tedavisi gereklidir. Diğer kuşları korumak için aşı uygulaması yapılabilir. Stresten uzak tutulmalıdır. Kafeslerin dezenfeksiyon işlemine daha dikkat edilmelidir.
Mikobakteri(tüberküloz) enfeksiyonu:
Amazon papağanı, diğerlerine göre daha duyarlıdır. Yem ve su ile bulaşır veya tüberküloz deri lezyonu bulunan insandan papağana geçer. Papağanlarda sindirim sistemine yerleşerek hastalık yapar. Vücudun çeşitli bölgelerinde, özellikle karın bölgesinde şişlikler meydana gelir. İshal, tüy çıkma bozuklukları, deri ve ağız içinde ülsere lezyonlar, solunum problemleri başlıca klinik bulgulardır. Laboratuvar ve röntgen tetkikleri ile tanı konur. Küçük çocuklar ve bağışık sistemi bozuk erişkinler hastalığa yakalanabilir. Uzun süreli(8-10 ay) ve zor bir tedavi yöntemi vardır. Papağanların tedavisi yüz güldürücü değildir.
Newcastle hastalığı:
Çevre şartlarına dayanıklı bir virüs etkendir. Sultan papağanı, muhabbet kuşu ve gri papağanlarda daha sık görülür. Solunum ve ağız yoluyla bulaşır. Solunum sistemi enfeksiyonu yapar. Ağır akciğer enfeksiyonu sonucu ölüm sıktır. Aşısının olmasına rağmen kısa süreli bir bağışıklık sağlar. Gri papağanlarda enfeksiyon sonrası ölüm oranı aşısızlarda %100 iken, aşılanmışlarda %76’dır.
Batı Nil Humması:
Papağan ve kargalarda enfeksiyon etkenidir. Sivrisineğin kan emmesiyle insanlara geçer. Afrika’da özellikle Mısır ve İsrail çevresinde görülür. İnsanlarda herhangi bir klinik belirti vermeden görülebileceği gibi, beyin iltihaplanması veya menenjit gelişimi sonucu ölümle de sonuçlanabilir. Kuşlarda ve insanlarda etkin bir tanı ve tedavi yöntemi yoktur. Mücadelede durgun sular ve bataklıkların ilaçlanarak, sivrisinek larvalarının ölmesi sağlanmalıdır.
